La loĝantaro de Irlando antaŭ nelonge povis spekti serion da televidaj programoj pri iuj sensaciaj arkeologiaj eroj freŝe trovitaj sur la ĉefa insulo de la Orkada Arkipelago (suda grupo inter la nordaj insuloj de Skotlando). Temas pri neolitika – tio estas frua-ŝtonepoka – vilaĝo, kiu datumas je proksimume 3100 jaroj antaŭ Kristo.

Arkeologoj, geologoj, botanikistoj kaj historiistoj el multaj landoj kuniĝas dum la someraj monatoj por esplori kaj elfosi en tiu loko, kiu nomiĝas Ness of Brodgar. Karakterizoj de la neolitika kulturo estas interalie la konstruado de starantaj ŝtonegoj (tiel nomataj menhiroj), vastaj ŝtonaj ringoj, ĉambraj tomboj, sed ankaŭ altaj artefaritaj tumuloj (angle barrow, gaele barpa, normane hvarf). La sciencistoj nun kredas, ke tiu ŝtonringa kulturo komenciĝis antaŭ pli ol kvin jarmiloj sur la Orkadoj (en periodo, kiam la klimato estis pli milda ol la hodiaŭa, kaj la nunaj – preskaŭ senarbaj – insuloj ja posedis arbarojn). Oni supozas aldone, ke de tiu fora arkipelago ĝi disvastiĝis al la skota ĉeflando, al la Markolaj Insuloj, al Bretonio, al Anglio, al Kimrio kaj al Irlando. Ekzemploj estas la ŝtonringo de Carloway (gaele Càrlabhagh, sur la Hebridaj Insuloj); la imponaj ejoj Stonehenge kaj Avebury en suda Anglio, Newgrange [njugrejnĝ] (gaele Brú na Boinne) kaj Drombeg en Irlando; kaj centoj da similaj ringoj en la tuta Britio kaj Irlando. Ekzemploj de ĉambraj tomboj troviĝas en Newgrange kaj ĉe La Hougue Bie sur la insulo Ĵerzejo, kiu iam estis parto de la franca ĉeflando.

La cetero de la artikolo estas konsultebla en la sekcio por abonantoj.

Garbhan MACAOIDH

korespondanto de MONATO en Irlando

Tiu ĉi artikolo povas esti libere kopiita aŭ tradukita por nekomercaj celoj, se oni mencias la fonton: Artikolo de Garbhan MacAoidh el MONATO (www.monato.be).

Lasta adapto de tiu ĉi paĝo: 2023-03-28