Eseoj

NOMBROJ

Dana abako dolorigas la kapon

Unu el la plej junaj anoj de nia familio – malgranda knabo, kiu iĝis bazlernejano antaŭ nelonge – fieras pri la fakto, ke li kapablas kalkuli ĝis dek du en kvar lingvoj: la skotgaela, la angla, la germana kaj la itala. Li cetere scipovas kalkuli ĝis tre altaj nombroj en almenaŭ du el la menciitaj lingvoj.

Triboj

Lastatempe mi legis, ke, laŭ antropologoj kaj lingvistoj, en kelkaj partoj de la mondo estas eĉ plenkreskuloj, kiuj ne scipovas kalkuli preter kvar aŭ kvin, ĉar iliaj idiomoj ne posedas nomon por pli altaj numeraloj. Laŭ iu raporto ekzistas triboj en foraj regionoj de kelkaj landoj, kiel Aŭstralio, Amazonio kaj Nov-Gvineo, kiuj kalkulas jene: „Unu, du, tri ... multo!”. Preter tiu modesta nombra sistemo ili ne kapablas progresi. Tio tute ne signifas, ke tiuj tribanoj estas stultaj aŭ mense malsuperaj; oni fakte konstatis, ke ili havas vastan konon pri sia medio, inkluzive arbojn, plantojn, bestojn, klimaton kaj geografion. Ili scias, ekzemple, kiuj kreskaĵoj efikas kiel kuraciloj, kiuj estas utilaj kaj kiuj estas venenaj. Entute ili estas perfekte adaptiĝintaj al sia propra ĉirkaŭaĵo kaj al la kondiĉoj de la loka vivo. Al ili ne mankas inteligento, sed en la praarbaro aŭ en la aŭstralia dezerto oni tute ne bezonas pli komplikan matematikon. Iliaj tribaj aŭ familiaj grupoj estas malgrandaj kaj ili havas limigitan aŭ nenian kontakton kun homaj amasoj kaj kun ilia tiel nomata civilizacio.

La cetero de la artikolo estas konsultebla en la sekcio por abonantoj.